Stolpersteine

Stolpersteine

In de verhalen van de oudere bewoners van onze gemeente worden de namen van de joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog nog steeds genoemd.

Herinneringen komen soms nog boven als men denkt aan de slager, de veehandelaar, de manufacturier, de buren en hun kinderen, allen van joodse afkomst.

De joodse gemeenschap in de gemeente Stadskanaal heeft zwaar geleden. Velen van hen zijn gedeporteerd, vermoord. Van de aardbodem verdwenen. Dat was de opzet van wat in de woorden van de daders Endlösung heette: niets mocht aan hen herinneren.

Je wordt stil als je al die namen en adressen, al die geboortedata en sterfdata leest. Je probeert je voor te stellen hoe het was, maar het gaat eigenlijk elk voorstellingsvermogen te boven. Al die levens die eindigden in Sobibor, in Auschwitz.

Nu de groep die de oorlog bewust heeft meegemaakt steeds kleiner wordt, is het des te belangrijker de herinnering aan die duistere jaren levend te houden en de joodse slachtoffers een naam te geven.

Van harte beveel ik het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal bij u aan. Stolpersteine, een eerbetoon aan de joden omgekomen in de Tweede Wereldoorlog, maakt zichtbaar waar onze vroegere dorpsbewoners hebben gewoond en geleefd. Op deze wijze herinneren we ons niet alleen die verschrikkelijke jaren, maar we houden ook de namen van de joodse slachtoffers in ere.

Baukje Galama Burgemeester Stadskanaal

"Stolpersteine, een eerbetoon aan de joden omgekomen in de Tweede Wereldoorlog."

Baukje Galama Burgemeester Stadskanaal

Over Stolpersteine Gemeente Stadskanaal

Het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal  is opgericht in december 2012. Het is een zelfstandig opererend  onderdeel van de Stichting Streekhistorisch Centrum Stadskanaal. Het Comité stelt zich ten doel het aanbrengen van Stolpersteine  in het trottoir voor de woningen, waar de joodse medeburgers die in de Tweede Wereldoorlog  werden gedeporteerd en vermoord, bij het uitbreken van de oorlog woonden.

In het Comité  ter Aanbeveling en in het Uitvoerend Comité hebben personen  zitting genomen die hun kennis en ervaring graag inzetten om de Stolpersteine in de Gemeente Stadskanaal te realiseren.

Een project van Gunter Demnig
Stolpersteine is een project van de Duitse beeldend kunstenaar Gunter Demnig. De steentjes zijn herinneringstekens  voor slachtoffers van het nationaalsocialisme. De messing steentjes van 10 bij 10 cm, worden door Demnig zelf en zijn medewerkers gemaakt. Het project van Demnig loopt sinds 1994 en heeft navolging gevonden in diverse Europese landen, waaronder Nederland. Kijk voor meer informatie op de website van Gunter Demnig.

Het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal heeft bewust voor de joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog gekozen. De reden daarvoor is, dat deze mensen niet vanwege een bepaalde politieke keuze slachtoffer werden, maar omdat ze geen keus hadden. Joodse mensen werden zonder meer weggevoerd naar de vernietigingskampen.

Waarom Stolpersteine?
Stolpersteine zijn in de eerste plaats een eerbetoon aan de omgekomen joodse medeburgers. Maar Stolpersteine helpen ook om een beeld te krijgen van de woonomgeving van de joodse medeburgers die vermoord zijn. Want geschiedenis in het algemeen, maar ook over de Tweede Wereldoorlog, begint bij volwassenen en vooral ook bij kinderen, pas te leven, als ze horen van zaken die in hun eigen woonomgeving plaatsvonden. Stolpersteine zijn bedoeld om die mensen elke dag te herdenken als men op het trottoir loopt op weg naar werk of school.

Stadskanaal kende in 1940 een omvangrijke joodse gemeenschap. Van de 180 joden die bij het begin van de oorlog in Stadskanaal woonden, zijn er slechts 44 teruggekeerd. Het gaat om de omgebrachte joodse bewoners  die lid waren van de Nederlands Israëitische Gemeente Stadskanaal, een joodse gemeente die destijds viel onder het Opperrabbinaat Groningen en die feitelijk sinds 1877 een afsplitsing was van de Nederlands Israëlitische Gemeente Veendam.
De 136 omgebrachte joodse mensen woonden in Stadskanaal, Musselkanaal, Onstwedde en Mussel.

Onder Stadskanaal wordt dan verstaan zowel  het gedeelte dat tot 1969 tot de Gemeente Onstwedde behoorde, als ook het gedeelte dat tot 1969 tot de Gemeente Wildervank behoorde.

Actieplan
Het project Stolpersteine omvat de volgende activiteiten:

  1. Inventarisatie van de slachtoffers die tot de doelgroep behoren. Op basis van deze inventarisatie wordt bepaald in welke de volgorde de stenen worden geplaatst en wordt, in overleg met de gemeente, de locatie vastgesteld. De inventarisatie wordt door archiefonderzoek en gesprekken met nabestaanden gerealiseerd.
  2. In drie tranches worden de stenen door de kunstenaar geproduceerd en geplaatst. De gemeente verricht daarvoor de noodzakelijke voorbereidende bestratingswerkzaamheden.
  3. Rond de plaatsing van de stenen zullen culturele en informatieve activiteiten worden georganiseerd.
  4. Middels lezingen en  lesbrieven voor scholieren wordt dit stuk lokale geschiedenis als educatieve activiteit onder de aandacht gebracht.
  5. De dagen waarop de stenen worden geplaatst met de daaraan gekoppelde informatieve en culturele activiteiten, zullen de media in de volle breedte worden geïnformeerd.

Stolpersteine alleen mogelijk door sponsorgelden
Het welslagen van dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij de medewerking van de inwoners van de gemeente Stadskanaal. Wij bedanken iedereen die heeft bijgedragen hartelijk voor hun donatie.