Twee heilige lichtjes in de schemering
BOURTANGE - Twee heilige lichtjes op een grote kandelaar hebben gisteren de herfstschemering in Bourtange gebroken. Mannen, vrouwen en kinderen stonden erbij en vierden zo Chanoeka. Het Joodse feest dat 25 jaar geleden terugkeerde in het vestingdorpje.
Die kandelaar heet een menora en staat normaal in de synagoge in Bourtange. In het kleine gebouw dat voor de oorlog zo vol Joods leven was, maar waarin na de bevrijding de stilte heerste en het verval toesloeg. Het werd een kwart eeuw geleden gerestaureerd. De Vereniging Vrienden van de Synagoge Bourtange ging het beheren.
"We besloten toen nog één keer Chanoeka te vieren", vertelt Willem Fokkens, de voorzitter van de vereniging. "Opperrabbijn Jacobs kwam hiernaartoe. Enkele tientallen mensen waren aanwezig. Maar het bleef niet bij die ene keer. De opperrabbijn kwam elk jaar weer en vandaag viert hij Chanoeka hiervoor de vijfentwintigste keer."
Chanoeka zelf is veel ouder dan een kwart eeuw. De Joden herdenken er al eeuwen de herovering op de Helleense bezetters van de Tempel van Jeruzalem in 164 voor Christus mee. Acht dagen duurt het feest, centraal staat de menora. Daarin kunnen acht lichtjes branden. "We zijn vandaag op de tweede dag, daarom worden twee lichtjes aangestoken", legt Fokkens uit. "Een derde lichtje brandt ook, maar dat fungeert als aansteker."
Voor het aansteken is er in de synagoge een dienst waarin wordt gebeden voor overleden voorouders. Kaddiesj heet dat gebed. Daarna gaat het naar het marktplein. De schemering is gevallen en dat is het moment waarop de lichtjes in de menora aangestoken mogen worden. Op het plein staat de grote kandelaar, in de open lucht. Hij is uit de synagoge naar buiten gebracht.
Even later branden de lichtjes. Joodse mannen en vrouwen, van heinde en ver naar Bourtange gekomen, zien dat. Vele niet-Joden beleven dat plechtige moment ook. Vervolgens wordt het veel minder plechtig, want in de nabijgelegen Turfschuur staat eten en drinken. "Koosjer voedsel, uit Amsterdam hiernaartoe gebracht", zegt Fokkens. "Want dat hoort ook bij Chanoeka. Na het ontsteken van de lampjes wordt genoten van lekker eten."
Dagblad van het Noorden 29-11-2013. Foto Harry Tielman.
