Joodse geschiedenis gaat over de grens

GRONINGEN - De Groningse gemeenten Oldambt, Appingedam en Vlagtwedde en het Duitse Leer willen samen de joodse geschiedenis in het grensgebied in kaart brengen. Het project start met een expositie in de synagoge in Groningen.

De expositie over 340 jaar joodse geschiedenis in Leer is vanuit het Duits vertaald met subsidie van de Europese Unie. Vanaf september is hij te zien in de synagoge in Groningen. Burgemeester Wolfgang Kellner van Leer: "De joden in Leer hadden vaak familie over de grens wonen. Het is een gezamelijke geschiedenis. Daarom willen we een netwerk bouwen om dat in kaart te brengen."

Leer besteedt veel aandacht aan joodse geschiedenis en de nazitijd. Op het stadhuis kunnen schoolkinderen daar onderzoek naar doen. Kellner: "Dat doen we als preventie tegen extreemrechts. Ook in Nederland komen die rechtse tendensen steeds meer voor."

Met de samenwerking hopen partijen ook te bewerkstelligen dat toeristen en scholen in Duitsland en Groningen vaker over de grens kijken. De Groningse synagoge lijkt sterk op de synagoge die ooit in Leer stond en die in vlammen opging door brandstichting van nationaal-socialisten. Omgekeerd is in Leer een joodse school bewaard gebleven die in Groningen niet meer bestaat.

Deze contacten tussen Leer en Groningen zijn begonnen met een toevallige ontmoeting tussen Kellner en Marcel Wichgers van de Groningse synagoge. De tentoonstelling over 340 jaar joodse beschiedenis hing vorig jaar in het stadhuis in Leer. Wichgers stelde voor die tentoonstelling naar Groningen te halen. "Wij zijn al langer bezig om meer over de grens te kijken. Het is wrang, maar in Duitsland zijn niet veel synagogen meer over. Dat is voor ons interessant."

De Eems Dollard Regio ondersteunt het project. Met geld uit EU-fondsen zijn de vijftien "roll-ups", posters van ongeveer 2 meter hoog, in het Nederlands vertaald. Ook de teksten die met hooftelefoon te beluisteren zijn, zijn in het Nederlands ingesproken. Het zijn onder meer verhalen over de joodse school, de synagoge en natuurlijk over de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog.

De vertaalde expositie zal later waarschijnlijk ook elders in Groningen te zien zijn. Burgemeester Kellner, die zelf ook historisch onderzoek doet, heeft persoonlijk contact met Oldambt, Appingedam en Vlagtwedde om samen te werken.

In het stadhuis van Leer hangt inmiddels een nieuwe expositie. Over Anne Frank en de weg die zij is gegaan vanuit Westerbork. Wichgers: "Heel indrukwekkend als je, zoals ik, altijd met de trein naar Leer gaat, over diezelfde spoorlijn."

De expositie "De joodse geschiedenis van de stad Leer" in de Groningse synagoge wordt op 21 september om 14.00 uur geopend door de burgemeester van Leer. De opening wordt opgeluisters door Klezmer-muziek.

Dagblad van het Noorden 8-8-2014