Het Stadskanaalster Achterhuis

Het Stadskanaalster Achterhuis. Een bijzonder onderduikverhaal uit de oorlogstijd door Jan Hof.

Samen met hun dochters Lammie en Fennie gaven Willem en Hindertje Drenth in een klein boerderijtje aan de Kromme Wijk in Stadskanaal tijdens de oorlogsjaren aan 16 overwegend Joodse onderduikers onderdak. In de volksmond werd nadien altijd gesproken over Het Stadskanaalster Achterhuis. Mede dankzij de grote moed van de familie Drenthe was het overlevingspercentage van de in deze Groninger veenkolonie wonende joden 33%. Een zeer hoog percentage als men dat vergelijkt met het landelijke beeld: slecht één op de tien joden heeft overleefd door onderduik.

Wat het betekent heeft om met zoveel mensen, waaronder aan het eind van de oorlog ook een gedeserteerde Oostenrijkse soldaat, te leven op een oppervlakte van ongeveer twintig vierkante meter is nauwelijks voor te stellen. Alledaagse zaken die in de bezettingstijd reeds vele ongemakken konden geven, waren in dit huisje levensgrote problemen. Waar moest men aan voldoende eten komen? Hoe konden de gewassen kleren ongezien te drogen worden gehangen? Waar moest de brandstof vandaan komen? Hoe te handelen bij ziekte?

Deze en tal van andere vragen beheersten gedurende bijna drie jaren het leven in het gezin Drenth. Het stond geheel in het teken van de zorg om en de verzorging van de onderduikers. En van de voortdurende angst voor ontdekking!

De geschiedenis van Het Stadskanaalster Achterhuis is het verhaal van Joden die zich niet wensten neer te leggen bij de maatregelen van de bezetter. Het is ook het verhaal van mensen die niet onverschillig stonden of apathisch bleven - zoals zovele anderen - maar alles, zelfs hun leven, riskeerden bij hun hulp aan de vervolgde medemens. En dat niet binnen een strak georganiseerd verband maar in hoofdzaak op eigen houtje. Het is ook het verhaal van het verzet waarin vrouwen en - veel minder bekend - kinderen een voorname rol hebben gespeeld. Omdat ze vonden dat het nu eenmaal moest!

Het is kortom een verhaal dat gekend dient te worden. Niet alleen om reden van het bijzondere en unieke karakter maar bovenal ook vanwege de actuele zeggingskracht. Het is immers het verhaal van mensen die onder extreme omstandigheden gedwongen werden keuzes te maken en antwoord te geven op existentiële vragen. De oorlog is in dit boek geen abstracte geschiedenis. Integendeel, Jan Hof heeft er het persoonlijke verhaal van mensen in beschreven. Daarom ook is Het Stadskanaalster Achterhuis, oorspronkelijk opgenomen in Vrouwen in het verzet 1940 - 1945 (Baarn 1995), mede bedoeld voor het onderwijs. Vooral om die reden heeft het Herinneringscentrum Kamp Westerbork het initiatief genomen deze publicatie te realiseren.

Dirk Mulder directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork.